Dit is ongetwijfeld een verwarrende titel. Empathie is toch juist een must als het gaat om mensenwerk? Dat ligt er maar aan hoe je het bekijkt. Liefde voor mensen en mededogen, ja. Maar empathie blijkt vaak een valkuil. In mijn werk als trainer van EmotieCoaches is opvallend dat juist de mensen met de meeste empathie de grootste handicap hebben als het gaat om effectief coachen. Om dat nader toe te lichten moeten we kijken naar wat er onder empathie wordt verstaan en wat effectief coachen is.
Empathie, oftewel: inlevingsvermogen, is het vermogen om je voor te stellen hoe iets voor een ander is. Dat gebeurt allereerst mentaal. Je verplaatst je in jouw beleving (mentaal dus) in het scenario van de ander en stelt je voor hoe dat voor jouzelf zou zijn. Je maakt dus hen verhaal het jouwe en voelt hoe dat is… Voor jou(!). En direct daar gaat het al fout, je kunt namelijk nooit écht weten hoe iets voor een ander is. Wat is daarin het gevaar? Dat je gaat invullen… En adviseren, vanuit jouw standpunt.
Een voorbeeld: Een cliënt vertelt dat haar moeder net overleden is. Bij jou als coach gaat direct een alarmsignaal, jij hebt namelijk een heel fijne band met je moeder en zou het vreselijk vinden als zij overleed. Of, nog erger: je hebt het zelf al meegemaakt en weet precies hoe het is… Vanuit die ‘empathische’ houding reageer je direct met bijvoorbeeld “Ooh jee, dat is een schok. Dan voel je je vast ontheemd. Een ouder verliezen is nogal wat.” Misschien voelt de cliënt zich hiermee erkent, dat kan. Maar het kan ook zijn dat je de coach-cliënt klik verliest, omdat deze cliënt zich toevallig opgelucht voelt door dit overlijden, omdat moeder een enorm beklemmende invloed had. Maar oké, stel dat het een ‘normale’ situatie betreft en de cliënt is oprecht verdrietig en gaat met haperende stem langzaam verder met haar verhaal: “…En mijn zus, die ik al jaren niet heb gezien, pakt de hele organisatie van de begrafenis dan op… En (Ze wordt emotioneel en stopt met praten)…” En jij als coach wil dat gat vullen. En omdat je precies weet hoe het voelt in zo’n situatie vul je in: “Terwijl jij zo graag je moeder wil eren door juist dat nog voor haar te doen… Ja, dat begrijp ik.” Maar is dat werkelijk waarom deze vrouw emotioneel werd? Wat is de trigger met zus? Heftige situaties zijn prachtige periodes om onbewuste triggers naar boven te halen. Invullen als een vorm van empathische erkenning geven kan net goed gaan, maar kan ook maken dat je het gesprek een bepaalde kant op stuurt die niet constructief is voor deze cliënt. Je zou dan enkel jouw manier delen, waarin je dingen laat liggen die juist wel belangrijk waren voor de zelfbevrijding van deze cliënt. Je kunt te lang in een drama blijven hangen uit het idee dat de ander iets heel ergs heeft meegemaakt en dat eerst moet luchten. Je kunt dingen over het hoofd zien, omdat je het denkt te weten, te snappen. Allemaal valkuilen van empathie.
De beste coaches zijn juist zij die het niet weten voor de cliënt. De beste inzichten komen uit het verder vragen naar hoe iets voor de ander is. Op procesniveau! De grootste valkuil die ik tegenkom als het gaat om empathie is dat die empathie zich afspeelt op niveau van inhoud, terwijl heling ontstaat op niveau van proces. Daarom, terug naar het begin van dit verhaal: liefde en mededogen, ja… Die gaan over gelijkwaardige menselijkheid. Over het begrijpen hoe iemand kan lijden onder verhalen. Over het zien dat iemand de verbinding met zichzelf is verloren… Juist door het gevangen raken in inhoud.
Effectief coachen heeft te maken met het brengen van inzicht over de eigen processen. Belemmerende gewoontepatronen. Misvattingen op overtuigingenniveau. Triggers die uitgespeeld worden in het levensscenario. Dat wij prima kunnen begrijpen, maar als coach moeten doorzien als interne processen, en niet als externe situaties die een bepaalde actie nodig hebben. Het doel van een effectieve coachsessie is de cliënt inzicht geven in de eigen binnenwereld en daarin de non-acceptaties neutraliseren en de verbinding met het innerlijke navigatiesysteem activeren er leren eren. Hoe die unieke binnenwereld eruitziet en zich zou moeten voelen kunnen wij nooit weten. En al wisten we het, het is belangrijk dat de cliënt hier zelf achterkomt en naar het bewuste brengt alwaar jij er als coach mee kan gaan werken, als ingrediënten naar een voedend gerecht.
Wat we er bij de coach uit willen halen is het stukje ‘ik’. Ik heb dat ook meegemaakt, ik begrijp dat, ik weet wat je voelt en ik weet wat jij nodig hebt. Jij bent als coach het gereedschap. Jij kan dingen aanvoelen (ook onderdeel van empathie, maar dan het niet cognitieve) en dat gevoel omzetten naar een open(!) vraag. Want jij bent zelf het gereedschap in de coach-cliëntrelatie. Als iets voor jou ‘rammelt’ zit daar mogelijk het leerpunt voor de cliënt. Die opmerkzaamheid gebruik je om mee te sturen, op zoek naar de issues die aandacht nodig hebben als het gaat om inzicht en heling.
Empathie kent dus twee vormen, de cognitieve ‘ik begrijp mentaal wat jij ervaart’ en de affectieve (gevoel) ‘ik voel wat jij voelt nu jij over dit onderwerp praat’. En alle oneffenheden in dat nu kun je inzetten. Niet jouw idee over hoe iemand zich toen en nu mogelijk zou voelen. Begrijp je het onderscheidt? Met het eerste kun je in de valkuil stappen juist een drama te bestendigen, met het tweede kun je scherp zijn over wat er in dit moment nog aan heling nodig is.
Blijf van de inhoud af!
meer weten over de EmotieCoach methode?
EmotieCoaching volgens de methode van Vera Helleman is een snelle en oprechte methode om via de emoties die de cliënt ervoer tijdens een levenssituatie en waarin een bepaald thema getriggerd werd, in slechts enkele minuten tot een zelfhelend proces aan te zetten. Het is een coachvorm die op zichzelf staat, maar ook heel goed geïntegreerd kan worden in reeds bestaande therapievormen. Het is namelijk vooral een methode waarin je middels een gesprekstechniek de actuele thema's blootlegt en begrijpt wat hierin nodig is. De thema’s worden bepaald door de emoties die actief zijn. Daardoor weet de EmotieCoach wat het onderbewuste van de cliënt aangeeft nodig te hebben.
I was very happy to uncover this web site. I wanted to thank you for your time due to this fantastic read!! I definitely liked every bit of it and i also have you bookmarked to check out new things in your site.
Helder, dank je wel!
Prachtig Artikel, Vera, dank je wel!
Veerle
Wat een fijn artikel weer, Vera! Ik ben (nog) geen coach/therapeut, maar heb me altijd gemankeerd gevoeld, want dat mentale inleven, dat kan ik dus niet goed! Dat kost mij heel veel moeite. Om dan te gaan bedenken hoe dat voor die ander moet zijn etc. Nu heb ik ontdekt dat ik dus wél mee kan voelen met de emotie die er op dat moment is (en dus wel empatisch ben, maar op een andere manier). Dus heel fijn hoe je dit verschil hier zo helder uitlegt. Vraagje: Is dit ook een kenmerk van autisme dat dat mentale inleven lastig is?
ja. 🙂 cognitieve empathie noemen ze dat.
Autisten zijn erg goed in affectieve empathie
Je hebt werkelijk een punt en je geeft concrete goede voorbeelden. Alleen komt de colum op mij over alsof dit elke hulpverlener betreft. Juist versterk je dit door je en jij te gebruiken. Ipv de “hulpverlener”
Voor wie de schoen past uiteraard.