Angst is een slechte raadgever

De hele wereld is in de greep van corona. Een mega interessant psychologisch spel is zich aan het uitspelen in de buitenwereld. Emoties als angst, afkeuring, boosheid en verwarring vieren hoogtij. Niemands leven is meer hetzelfde als voorheen. We zitten hier met z’n allen in, maar iedereen ervaart het op zijn eigen manier. Om inzicht te geven in de destructieve werking van angst op onze beslissingen deze blog.

Er zijn veel psychologische processen gaande op dit moment. Voor onze geestelijke gezondheid (en daarmee natuurlijk ook voor onze fysieke gezondheid) is het belangrijk om hier begrip van te krijgen. Daarvoor ga ik twee processen die op dit moment zichtbaar zijn uitleggen, namelijk:

• De invloed van conclusies op onze emoties en gedragspatronen
• Het dramadriehoek-model

Er zijn nog meer complexe psychologische aspecten aan het hele verhaal, zoals de druk van de groep en sociale aanpassing, die behandel ik in een ander artikel.

De Allereerste Conclusie

Gedachten zijn iets anders zijn dan overtuigingen. Een overtuiging is een gedachte die jij voor waar aanneemt, oftewel gelooft (je bent ervan overtuigd dat het waar is). Overtuigingen zijn soms erg hardnekkig, zoals wanneer we als kind iets hebben meegemaakt waarover we een bepaalde conclusie getrokken hebben wat tot overtuiging is geworden. Iedere keer dat dit thema wordt aangeraakt, maak je onbewust een associatie met die overtuiging en schiet je weer in soortgelijke emoties. Je kent het vast. Je bent ooit gebeten door een hond, hebt geconcludeerd dat honden niet te vertrouwen zijn en verkrampt iedere keer als je een hond ziet of hoort. Ook al leer je als je groter wordt dat je niet meer bang hoeft te zijn, toch schiet je er steeds weer in. Zo kan het dus zijn dat je het ene rationeel wéét en het andere gelooft.

“zo kan het dus zijn dat je het ene rationeel wéét en het andere gelooft”

Met deze huidige corona-crisis is hetzelfde gebeurd. In het prille begin wist nog niemand waar we mee te maken hadden. Er was onrust in China, later in Italië, maar de meesten stonden nog in blanco afwachting, totdat (!)… de overheid bepaalde dat we in lockdown gingen. Op dat moment werd massaal een conclusie getrokken: ‘Dús het is gevaarlijk en dodelijk.’ Voor velen van ons is dat de conclusie geweest die nu tot hardnekkige overtuiging is ‘ingekapseld’. Gaandeweg hebben wij onder andere ontdekt dat het mortaliteitscijfer gelijk is aan die van een griep en dat het vooral funest is bij bepaalde risicogroepen. Maar tóch reageert men nog basaal op die allereerste conclusie (wij weten het één en geloven het ander). We dragen zelfs massaal niet-medische mondkapjes, terwijl de directeur van de RIVM en zelfs de minister van volksgezondheid toch heel duidelijk gezegd hebben dat dit niet helpt tegen besmetting en schijnveiligheid is. Hoe kom je nu uit de greep van buiten proportionele angsten en gedrag voortkomend uit die angst, net als dat kindtrauma dat je nog achtervolgt….

Niet al onze overtuigingen ontstaan vanuit onze kindertijd. Wel veel, omdat de jeugd de periode is dat je onderzoek verricht over de buitenwereld. Op een gegeven moment heb je het allemaal wel een beetje gezien en heb je conclusies getrokken, waarop je je leven verder baseert. Maar als we nieuwe dingen meemaken, dan gaat dit proces van nieuwe overtuigingen aanmaken gewoon weer opnieuw van start… nu als volwassene. Dit proces gaat voor velen onbewust, waardoor je zonder dat je er erg in hebt wederom in de greep raakt van een nieuw geloof of een nieuwe overtuiging. Met alle emoties dien ten gevolge. Emoties geven namelijk feedback op wat je gelooft. En angst… is geen zuivere raadgever.

“Daarom is het nodig dat wij bewust worden van die allereerste conclusie en deze heroverwegen”

Daarom is het nodig dat wij bewust worden van die allereerste conclusie en deze heroverwegen. Was die waar? Hoe zou het nog anders waar kunnen zijn? Wat zegt het voortschrijdend inzicht? Wat beslúit ik voor waar aan te nemen? Wat dient mij nu?
Pak de leiding over je eigen geest! Laat die niet extern liggen…

Het drama model

Het principe van het dramadriehoek. Dit is een bekend model in de psychologie. Op dit moment zitten veel mensen gevangen in een drama.
Wíj zijn slachtoffer van COVID-19 (=de dader) en de overheid moet ons redden. Dat an sich is al verontrustend, gevangen in slachtofferschap is per definitie lijden. Maar we maken het nog bonter: Ben jij tegen wat de redder adviseert? Dan heul je met de vijand en word je dader! Waarmee we soms zelfs onze geliefden tot vijand maken. Of andersom, je voelt je slachtoffer van de overheid, die zie je als dader en wie moet jou dan redden… diezelfde overheid? Een andere externe partij? Zit je in dit driehoek gevangen, dan is er geen oplossing in een van die hoeken.
Dit is een zeer ongezonde en verontrustende situatie! Want hiermee maken we de wereld steeds onveiliger voor onszelf en graven onszelf steeds dieper in onmacht, onveiligheid en boosheid.

Een drama, uitgelegd middels deze driehoek, is een terugkerend patroon. Kenmerkend voor het gevangen zitten in dit driehoek is dat we onze beslissingsbevoegdheid kwijtraken en sneller overal om ons heen vijanden zien. Er is niet alleen nog maar COVID-19 (of de overheid), maar nu kunnen er zelfs in je eigen familie vijanden zitten. We stevenen hiermee af op een massa psychose.

Wat nu nodig is, is dat wij weer zelfredzaam worden. Dat wij zowel het perspectief van slachtoffer evenals die van de redder en dader loslaten. Dat we weer terugveren naar het zelfhelend systeem in ons dat ons van binnenuit (!) zal aangeven wat nu nodig is.

“Wat nu nodig is, is dat wij weer zelfredzaam worden”

Ieder van ons heeft een innerlijk kompas. Daar komen we niet bij als we ons lot extern leggen. We zullen intern moeten gaan om de leiding van ons eigen kompas weer te kunnen voelen. Ieder individueel. Eerst weer terug naar je eigen basis om van daaruit weer trouw te kunnen zijn aan de leiding van binnenuit. Niet vanuit een gek gemaakt brein en als een kat in het nauw, maar met ons rationele verstand als dienaar.

“Ieder van ons heeft een innerlijk kompas”

Leer terug in contact te komen met je innerlijke kompas

Bekijk hier ons trainingsaanbod